Ciekawostki
- Na dawnych terenach plemion słowiańskich między Łabą a Odrą odnaleziono barć datowaną na 100-200 r.n.e.
- Znaki wycinane na korze wybranych drzew nazywano cechami, naciosami, znamionami, klejmami lub w języku łacińskim – signum. Znamiona bartnicze stanowiły element rozpoznawczy bartnika i jednocześnie symbol własności.
- Zbiór drzew oznaczonych przez jednego bartnika stanowił bór bartny.
- Barcz to starsze określenie barci. Zamiast słowa barć używano też: barć miodowa, dzienie, dzieńce, pnie bartnicze, drzewa wyrobione, drzewa dziane.
- W średniowieczu gospodarstwa bartnicze należały do króla, książąt, Kościoła, miast.
- Średnio niemal co czwarty mieszkaniec wsi królewskich w XVI w. był bartnikiem.
- Już w średniowieczu bartnicy zorganizowani byli w cechy i bractwa. Raz do roku odbywał się tzw. wiec bartny.
- Mikołaj Rej w Żywocie człowieka poczciwego podkreślał dochodowość bartnictwa.
- Bartnictwem trudnili się chłopi, mieszczanie i szlachta. Zawód bartnika i barcie przechodziły z pokolenia na pokolenie.
- Do dziś istnieją nazwy miejscowości, które były osadami bartników, np. Bartodzieje, Barcice, Bartniki, Barcinek, Bartnia Strona.
- „Ma bydź przyjęty do prawa bez żadnego omieszkania, chyba jeśliby jaką miał przyczynę jako to urodzenie niedobre jako z bękartów spłodzony, albo też bękart sam, albo po jego rodzicach zła sława była jaka, takowy nie ma bydź przyjęty między bartniki" – zbiór praw bartniczych – kodyfikacja Krzysztofa Niszczyckiego. Prawdopodobnie 1559 rok.
- Działając w bractwach bartniczych, sądy prowadziły księgi. Zapisywano w nich rozpatrywane przez sąd sprawy i rozstrzygnięcia. Księgi bartnicze spełniały też rolę dzisiejszych ksiąg wieczystych.
- Najstarszy polski poradnik hodowli pszczół autorstwa Walerego Kąckiego pt. „Nauka o pasiekach" pochodzi z 1631 roku.
- Bartnicy mogli korzystać z szerokich swobód - byli ludźmi niezależnymi, stanowili istotną siłę mogącą udzielić lub odmówić poparcia stronnictwom kandydatów do tronu.
- Mało kto wie, że Joachim Lelewel napisał syntetyczne opracowanie poświęcone bartnictwu, zatytułowane "Pszczoły i bartnictwo w Polszcze".
- Nazwa niedźwiedź, pierwotna forma prasłowiańska medvēdis, a następnie medъvědь, oznacza zwierzę odżywiające się miodem.
- Oprócz niedźwiedzi amatorami gniazd pszczelich są kuny i dzięcioły.
- Aby wytworzyć 1 kg miodu, pszczoła musi przysiąść około 4 miliony razy na kwiatach.
- W okresie zanikania bartnictwa, w 1843 r. w Puszczy Kozienickiej było 5018 barci, w 1827 r. w Puszczy Augustowskiej - 17736, w 1852 r. w Puszczy Knyszyńskiej - 9770, w 1792 r. w Puszczy Białowieskiej - 7600, w 1799 r. w Puszczy Kurpiowskiej – 4621 barci.
Źródła:
- Ferenc-Szydełko E., 1995, Organizacja i funkcjonowanie bartnictwa w dobrach monarszych w Polsce, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
- Zaręba R., 1986, Puszcze, bory i lasy Polski, PWRiL, Warszawa.
- Wikipedia.org
Baszkirzy na kłodach często umieszczają czaszki niedźwiedzi aby chronić pszczoły, pasiekę przed wszelkim złem.